Y học cổ truyền gọi bệnh này là chứng “nhũ ung”, xuất hiện do ứ đọng sữa hoặc khí huyết gây làm mủ cấp tính tại tuyến vú. Bệnh phát sinh nhiều vào thời kỳ cho con bú, thường gặp ở những bà mẹ sinh con đầu lòng.
.jpg)
Vị cam thảo bắc.
Căn cứ vào nguyên nhân và thời gian mắc bệnh mà bệnh có tên gọi khác nhau. Nếu phát vào thời kỳ thai nghén thì gọi là nội xúy nhũ ung. Nếu phát vào thời kỳ cho con bú thì gọi là ngoại xúy nhũ ung.
Đặc điểm của bệnh là bầu vú sưng nóng đau, toàn thân sốt, sợ rét, đau đầu và mình mẩy.
Theo Đông y, bệnh nhũ ung có các nguyên nhân:
Sữa ứ đọng: Do sau khi sinh đẻ, bà mẹ không day đều bầu sữa để cho các tia sữa thông, hoặc trẻ bú không hết, mẹ không vắt bỏ sữa thừa (sữa ôi) nên gây ứ đọng, bế tắc dẫn đến viêm.
Tinh thần không thư thái: Hậu quả là can khí uất, ảnh hưởng đến chức năng vận hóa của tỳ - vị, sữa ứ đọng hóa hỏa, sinh nhũ ung. Mặt khác, do người mẹ ăn uống thất thường gây tổn thương tỳ - vị, vị nhiệt ủng trệ, nhiệt tích tại tuyến sữa mà gây bệnh.
Một số bài thuốc chữa viêm tuyến vú:
Giai đoạn sữa ứ trệ: Vú sưng đầy đau, sữa ra không đều, không thông, sắc da đỏ nhẹ hoặc không đỏ, có hòn cục nhỏ, kèm theo người sốt, sợ lạnh, đau đầu, đau mình mẩy, ngực tức. Rêu lưỡi trắng mỏng hoặc hơi vàng.
Qua lâu, ngưu bàng tử, sài hồ, kim ngân hoa, thanh bì 12 g; hoàng cầm, sơn chi tử, trần bì mỗi thứ 10 g , liên kiều 8 g, thiên hoa phấn 16 g, tạo giác thích 8 g, cam thảo 6 g. Thêm 2.000 ml nước, sắc lọc bỏ bã lấy 200 ml. Uống ngày một thang, chia đều 3 lần. Tùy triệu chứng của từng người, thầy thuốc có thể gia giảm một số vị.
Trường hợp sưng đau do sữa tắc, dùng cả lòng bàn tay vừa xoa vừa day, nắn vuốt theo hướng xuôi xuống đầu vú, xem đầu vú có bị vảy sữa thì bóc đi, mục đích là để thông sữa. Có thể dùng giác và hút sữa từ đầu vú.
Giai đoạn làm mủ: Bầu vú sưng to, da đỏ nóng từng đám hoặc cả vú, đau tăng, sốt cao, người bứt rứt khó chịu, miệng khát muốn uống. Chất lưỡi đỏ, rêu lưỡi vàng.
Hoàng liên, liên kiều, đại hoàng, thăng ma, đinh lăng mỗi thứ 10 g; hoàng cầm, sơn chi tử, cát cánh, đương quy, bạch thược, hoàng kỳ, bạch chỉ mỗi thứ 12 g; bạc hà, mộc hương mỗi thứ 8 g, xuyên sơn giáp, tạo giác thích, cam thảo mỗi thứ 6 g. Các vị trên thêm 2.000 ml nước, sắc lọc bã lấy 200 ml. Sắc uống ngày một thang, chia đều làm 3 lần.
Ngoài ra có thể chích rạch da tháo mủ hay chọc hút mủ.
Giai đoạn vỡ mủ: Mủ tự vỡ hoặc chích rạch tháo mủ, thân nhiệt hạ, sưng đau giảm, miệng liền dần.
Nhân sâm, thăng ma mỗi thứ 10 g; thanh bì; bạch truật, bạch chỉ, đương quy, hoàng kỳ mỗi thứ 12 g; xuyên sơn giáp, tạo giác thích, cam thảo mỗi thứ 6 g. Các vị trên thêm 2.000 ml nước, sắc lọc bỏ bã lấy 200 ml. Sắc uống ngày một thang, chia đều 3 lần.
Theo: Sức Khỏe & Đời Sống