Y Học thật là rộng lớn nhưng Y Đức mới là cội nguồn của người thầy thuốc.
[Y KINH] Tác phẩm kinh điển trong Y học. ①“Hán thư nghệ văn chí. Phương chí lược” đã ghi lại 7 bộ 216 quyển sách y từ đời Hán trở về trước, gồm có: “Hoàng đế nội kinh”, “Hoàng đế ngoại kinh”, “Biển thước nội kinh”, “Biển thước ngoại kinh”, “Bạch thị nội kinh”, “Bạch thị ngoại kinh” và “Bàng thiên”, được gọi là Y kinh. ②Về sau còn gọi “Hoàng đế nội kinh”, “Nan kinh” là Y kinh; gọi “Hoàng đế nội kinh”, “Thương hàn luận”, “Kim quỹ yếu lược”, “Thần nông bản thảo kinh” là Y kinh, và cũng có cách gọi tất cả các bộ sách trên là Y kinh.
1. 医经[yi jing 医学的经典著作。①《汉书艺文志.方志略》载有汉以前的医书七部216卷，即：《黄帝内经》、《皇帝外经》、《扁鹊内经》、《扁鹊外经》、《白氏内经》、 《白氏外经》和《旁篇》，称为医经。②后世有称《黄帝内经》、《难经》为医经者；有称《黄帝内经》、《伤寒论》、《金匮要略》、《神农本草经》等为医经 者，也有把以上统称为医经者。
Yi jing(classic medical works) ①consists of seven sets of books in 216 volumes, all of which hab been written before the Han Dynasty. They are the Yellow Emperor’s Classic of Internal medecine, The Yellow Emperor’s Classic of External Medecine, Bian Que’s Internal medecine, Bian Que’s External medecine, Bai’ s Internal Medecine, Bai’s External Medecine, and Supplement. All of them are called Yi Jing.②Later, The Yellow Emperor’s Classic of Internal Medicine and Difficult Classic are called Yijing by some people. And The Yellow Emperor’s Classic of Internal Medecine, Treatise of Febrile Diseases, Synopsis of Prescriptions of Golden Chamber and Shen Nong’s Herbal Classic are also called Yi Jing. In a word, all the works mentioned above are called Yi Jing.
[Y KINH] Tác phẩm kinh điển trong Y học. ①“Hán thư nghệ văn chí. Phương chí lược” đã ghi lại 7 bộ 216 quyển sách y từ đời Hán trở về trước, gồm có: “Hoàng đế nội kinh”, “Hoàng đế ngoại kinh”, “Biển thước nội kinh”, “Biển thước ngoại kinh”, “Bạch thị nội kinh”, “Bạch thị ngoại kinh” và “Bàng thiên”, được gọi là Y kinh. ②Về sau còn gọi “Hoàng đế nội kinh”, “Nan kinh” là Y kinh; gọi “Hoàng đế nội kinh”, “Thương hàn luận”, “Kim quỹ yếu lược”, “Thần nông bản thảo kinh” là Y kinh, và cũng có cách gọi tất cả các bộ sách trên là Y kinh.
2. 医级[yi ji]综合性医书。 又名《医级宝签》。12卷。清.董西园纂。成书于1777年。本书摘录历代医著，辩证立法，作为学医的门径。卷首《必自集》，总论医理及诊治之法；卷一～ 二伤寒；卷三～五杂病；卷六女科；卷七～九类方；卷十永诀；卷末《无问录》，总论阴阳、脏腑、寺镇八纲，治则等医理和治法。现有清.嘉庆二十五年庚辰 （1820）道古堂刻本。
Yi ji (A medical Reference of Doctor) a comprehensive medical work, including twelve volumes, also named as Yi1 Ji2 Ba3o Jia4n, selected from all medical works of the past generations by Dong Xi Yuan of the Qing dynasty. Completed in 1777 with differentiation of symptoms and signs and the worked-out therapies, used as elementary on medical for the study of medicine. The first volume Bi Zi Ji gives a general commentary on medical theory, and diagnosis and therapy. Volume first to second deals with exogenous febrile diseases, Volume 3th to 5th miscellaneous diseases, Volume 6th women’s diseases; Volume 7th to 9th assorted prescriptions, Volume 10th pulse formulas, the last volume Wu Wen Lu deals with the treatise on the medical theory and the methods of treatment, such as yin yang, Zang Fu, four diagnosis methods, eight principle syndromes, principles of treatment. Now there is a Dao Gu Tang block – printed editions printed in 1820, the year of Geng Chen, the twenty fifth year of Jia Qing’s reins in the Qing dynasty.
[Y CẤP] Sách y tổng hợp. Còn có tên “Y cấp bảo thiêm”. 12 quyển. Ra đời vào đời nhà Thanh do Đổng Tây Nguyên biên soạn. Thành sách năm 1777. Sách này đã trích và chép lại các sách y nổi tiếng của các thời đại, biện chứng lập pháp, là kim chỉ nam cho những người học y. Quyển đầu “Tất tự tập”, tổng luận Y lý và các phương pháp chẩn trị; Quyển 1-2 Thương Hàn; Quyển 3-5 Tạp bệnh; Quyển 6 Phụ khoa; Quyển 7-9 Loại phương; Quyển 10 Mạch Quyết; Quyển cuối “Vô vấn lục”, tổng luận y lý và trị pháp về âm dương, tạng phủ, lộc chấn bát cương, nguyên tắc điều trị. Hiện còn cuốn sách của Đạo Cổ Đường, khắc vào năm Canh Thìn (1820), năm thứ 25 thời Gia Khánh đời nhà Thanh.
3. 医苑[yi yuan]丛书名。 汇订于清.光绪初。辑者不详。包括《玉函经》、《注解胎产大通经》（梁.杨子健撰），《秘传离娄经》（眼科著作，不著撰人），《小儿痘疹经验良方》（清. 魏君用编），《医萃》（明.肖昂撰）。《医抄》（不著撰人。包括《玉籍方抄》、《经验方抄》），《胤嗣录》（明.刘样述），《奸辕黄帝补生后嗣论》。共8 种。
Yi yuan (medical centre) a series of books, collected in the early years of Guang Xu’s rein in the Qing dynasty. Its real author is unknown, it includes eight kinds books such as Yu Han Jing, Zhu Jie Tai Chan Da Tong (written by Yang Zi – jian of the Lian dynasty), Mi Chuan Li Lou Jing (a work of ophthalmology, the author is not mentioned), Xia Er Dou Zhen Jig Yan Liang Fang (by (Wui Jun – yong in the Qing dynasty), Yi Cui (Medical Foundation) (Xiao Ang in the Ming dynasty), Yi Chao (Medical Copy) (the author is not mentioned, including Yu Ji Fang Chao (Comprehensive Principles of Prescriptions) 《经验方抄》），《胤嗣录》(Created by Liu Chang of the Ming dynasty), 《奸辕黄帝补生后嗣论》
[Y UYỂN] Tên sách. Tập hợp và in vào đầu thời Quang Tự đời nhà Thanh. Không rõ tác giả. Bao gồm “Ngọc Hàm kinh”, “Chú giải thai sản đại thông kinh” (Đời nhà Lương do Dương Tử Kiện biên soạn), “Bí truyền lí lầu kinh” (Tác phẩm nhãn khoa nổi tiếng, không rõ người viết), “Tiểu nhi đậu chẩn kinh nghiệm lương phương” (Đời nhà Thanh do Ngụy Quân Dụng biên soạn), “Y túy” (Đời nhà Minh do Tiêu Áng biên soạn). “Y Sao” (Không rõ tác giả, bao gồm “Ngọc tập phương sao”, “Kinh nghiệm phương sao”), “Dận Tự Lục” (Đời nhà Minh do Lưu Dạng kể), “Gian viên Hoàng đế bổ sinh hậu tự luận”. Có tất cả 8 loại.
4. 医林[yi lin]即医界。文士荟萃称士林，医林由此衍移而来。
Yi lin (medical science works) referring to medical circles or medical faculty. Scholars coming together is called Shi Lin (Scholarly circles) from which the name of Yi Lin (medical circles) has descended down.
[Y LÂM] Giới y. Văn sĩ tụ họp được gọi là Sĩ lâm, từ Y lâm cũng từ nghĩa đó mà ra
5. 医述[yi shu]丛书名。 16卷。清.程文囿辑。刊于1826年。本书“述而不作”，故名。卷一～二为《医学潮源》、卷三为《伤寒提钩》；卷四为《伤寒析疑》；卷五～十二为《杂证 汇参》；卷十三为《女科原旨》；卷十四为《幼科集要》；卷十五为《痘疹精华》；卷十六为《方药备考》。书中引录资料较多，条理清晰，是一部切于实用的参考 书。现有清光绪十三年癸巳（1933）刻本。
Yi shu (medical state) a collection consisting of sixteen volumes in 1826. The book was given such a name for it is an oral record. Yi Xua Shoo Yuan (in Volume 1-2); Shang Han Ti Gou in Volume 3; Shang Han Xi Yi in Volume 4, Za Zheng Hui Can in Volume 5; You Ke Ji Yao in Volume 14; Dou Zhen Jing Hua in Volume 15; Fang Yao Bei Kao in Volume 16. This collection has a great number of quotations and a good arrangement of materials, so it is really a pratical reference book. There is still a block - printed ediction in the thirteenth year of the Emperor Guang Xu’s rein, the year of Gui Yi (1833) in the Qing dynasty.
[Y THUẬT]Tên sách, gồm 16 quyển. Xuất hiện vào đời nhà Thanh do Trình Văn Hữu biên soạn. Ra đời năm 1826. Cuốn sách này đều được kể lại nên có tên gọi như vậy. Quyển 1- 2 là “Y học triều nguyên”, quyển 3 là “Thương Hàn đề câu”; Quyển 4 là “Thương Hàn tích nghi”; Quyển 5-12 là “Tạp chứng hội tham”; Quyển 13 là “Nữ khoa nguyên chỉ”; Quyển 14 là “Ấu khoa tập yếu”; Quyển 15 là “Đậu chẩn tinh hoa”; Quyển 16 là “Phương dược bị khảo”. Tư liệu được trích dẫn trong sách tương đối nhiều, giảng giải tỉ mỉ, là quyển sách tham khảo vô cùng thực dụng. Hiện còn cuốn sách khắc vào năm Quý Tỵ (1933), năm Quang Tự thứ 13 đời nhà Thanh.
[Y ÁN]: Bản ghi chép việc chẩn trị bệnh của bác sĩ, còn gọi là bệnh án. Nội dung của bản ghi chép bao gồm: chứng trạng, biện chứng, pháp điều trị, xử phương, dụng dược và những tình trạng khác có liên quan.
医案[ yi an]: 医生诊治病症的记录，又叫病案。其内容包括症状、辩证、立法、处方，用药以及其他有关情况。
Yi An: (a medicine record ) also known as Bing An, in which the diagnosis and treatment of syndromes are recorded by doctors, contains symptoms, differetiation, therapy, prescriptions, administration and dosage of the drugs, and other things concerned.
[Y ÁN]: Bản ghi chép việc chẩn trị bệnh của bác sĩ, còn gọi là bệnh án. Nội dung của bản ghi chép bao gồm: chứng trạng, biện chứng, pháp điều trị, xử phương, dụng dược và những tình trạng khác có liên quan.
医彻 [yi che]: 综合性医术。4卷。清。怀远撰，刊于1808年。卷一为伤寒，包括两感证、类证、坏证、遗毒；卷二~三分述中风、虚劳等多种内科杂病，外科痈证及五官，口 齿的一些病症，卷四为女科诸病。所列论、治、方、案较为简要，颇多临床心得。现有1957年上海卫生出版社铅印本。
Yi che: (Medica Penetrating works) a comprehensive medical work consisting of four volumes, written by Huai Yuan of the Qing dynasty, published in 1808. Volume 1 deals with the treatise on febrile diseases such as double- channel febrile diasease, internal diasease, deteriorated syndrome, congenital syphilis. Volume 2- 3 separately delivers the discussions on syndromes of apopexy, consumptive disease, miscellaneous diseases, external carbuncle, the diseases of five sense organs and the diseases, external carbuncle, the diseases of five sense, organs and the diseases of the mouth and teeth. Volume 4 deals with all kinds of womens diseases. All commentaries, treatments, prescriptions and medical records illustrated in the book are expounded briefly and clearly with rich clinical experience. Now there is a letterpress printed edition published by Shang hai Health Publishing House in 1957.
[Y TRIỆT]: Là sách y tổng hợp, gồm có 4 quyển, do Hoài Nguyên đời nhà Thanh viết, xuất bản năm 1808. Quyển 1 là Thương hàn, bao gồm hai loại cảm chứng, loại chứng, hoại chứng, di độc. Quyển 2 và 3 lần lượt nói về các loại tạp bệnh nội khoa như trúng phong, hư lao; ung chứng của ngoại khoa và các bệnh về ngũ quan, răng miệng. Quyển 4 là các bệnh phụ khoa. Những luận, trị, phương, án được đưa ra đều ngắn gọn hàm súc, chứa đựng khá nhiều kinh nghiệm lâm sàng. Hiện vẫn còn cuốn sách in chì do nhà xuất bản Thượng Hải in năm 1957.
医说：书名。10卷。宋，张杲撰。刊于1224年。本书广泛集录南宋以前各种文史著作中有关医学典故、传说等史料，分为历代医家、医书、本草、针灸、诊法、病症、养生、修养调摄等。计49条。史料俱注明出处。现有明万历十三年乙酉（1585）刻本。
YISHUO: A medical work consisiting of 10 volumes, writen by Zhang Gao of Song Dynasty, publised in 1224. With a great number of historical materials on medical illusions and legends collected from various kinds of historical words and their sources given, the book is divided into 49 parts, such as Outstanding doctors of the past dynasties, Medical works, Materia medica, Acupuncture and moxibastion, Diagnostic methods, Syndromes, Health preserving, and Training and conserving health etc... There is a block- printed edition of the Emperor Wan Li (his thirteenth years rein) of the Ming Dynasty in the year of Yi Yin. (1585)
[Y THUYẾT]: Tên một loại sách gồm có 10 quyển, do Trương Cảo đời nhà Tống biên soạn, xuất bản năm 1224. Quyển sách này đã tập lục các tư liệu lịch sử có liên quan đến điển cố, truyền thuyết y học có trong các tác phẩm văn sử nổi tiếng từ trước thời Nam Tống. Sách gồm 49 điều, được ghi rõ nguồn gốc xuất xứ và chia làm các nội dung: Danh y các thời đại, sách y, bản thảo, châm cứu, chẩn pháp, bệnh chứng, dưỡng sinh, điều dưỡng... Hiện vẫn còn cuốn sách khắc năm Kỷ Dậu (1585), tức năm thứ 13 vua Vạn Lịch đời nhà Minh.
医悟[yi wu]: 综合性医书。12卷。清。马冠群撰于1893年。本书荟辑历代医书并结合个人经验整理而成。内容分望、闻、问、切四诊，杂病，伤寒，妇科，外科，集方等类。作者对所引古籍的论述有所改正。于外科门中，颇多家传方及自制验方。
YI WU: (Medicine Realiged) a comprehensive medical work, consisting of 12 volumes, writen by Ma Guan Qun of the Qing Dynasty (1893), collected from all the medical works of the past generations and rearranged with the authors own rich experience, divided into different parts such as four diagnostic methods of inspection, auscultation and alfaction, interrogation, pulse felling and palpation, Mescellaneous diseases, Febrile disease, Gynecologic diseases, Surgery and asseries of prescriptions, in which some of the treadises quoted from classic medical words were rectified by the author who put many more secret recipes handed down from his family and his own proved recipes into surgery.
[Y NGỘ]: Sách y tổng hợp, gồm có 12 quyển, do Mã Quán Quần đời nhà Thanh viết vào năm 1893. Cuốn sách này được biên soạn thông qua việc biên tập các cuốn sách y của các thời khác nhau kết hợp với kinh nghiệm phong phú của bản thân. Nội dung bao gồm: Tứ chẩn vọng, văn, vấn, thiết; tạp bệnh; thương hàn; phụ khoa; ngoại khoa; tập phương. Tác giả đã có chút cải chính đối với những bàn luận được dẫn trong sách cổ. Trong phần ngoại khoa, tác giả đã giới thiệu nhiều các bài thuốc gia truyền và phác đồ điều trị của bản thân.
医略[yi lue]: 综合性医书。4卷。清，钱一桂撰于1818年。本书纂述《内经》、《难经》及历代诸家医书，以“改古今之同仪论之经验,分诊治之优劣”。卷一论脉法、治则 及杂论；卷二论内科、妇科主要疾病诊治，重点阐述病因、病理和辩证；卷三五脏六腑考、十二经并奇经八脉考；卷四为经验简易方。现有清嘉庆二十三年代戊寅 （1818）慎余堂藏板。
YI LUE: (brief medicine) a comprehensive medical work, consisting of four volumes, written by Qian Yi gui of the Qing Dynasty in 1818, expounds and discusses “The Yellow Emperors Classic of Internal Medicine”, “Difficult Classic”, and the medical works of the past generations, in which the author “integrated the different point, identified experience from the discussions, and distinguished the good methods of diagnosis and treatment form the bad one”. Volume I deals with the treatise on the rules of pulse, the principle of treatment and various kinds of discussions. Volume 2th deals with the treatise on the diagnosis and treatment of the main diseases in internal medicine and gynecopathy, focusing on a series of exhaustive descriptions of the caused of the diseases, pathology and differetiation. Volume 3th deals with the research on the five Zang organs and six Fu organs, the twelve regular channels and the Eight Extra- channels.Volume 4 deals with the simple and proved recipes. There is a ShenYu Tang Cang edition printed in the year of 1818 (Wu Yin), the twenty- third year of the Emperor Jia Qings reignin the Qing dynasty.
[Y LƯỢC]: Sách y tổng hợp, gồm có 4 quyển, do Tiền Nhất Quế thời nhà Thanh biên soạn năm 1818. Cuốn sách đã biên soạn và bàn luận về , <> và các sách y của các tác giả nổi tiếng các thời kì, với mục tiêu “hợp nhất các quan điểm khác nhau, đồng nhất kinh nghiệm từ các cuộc thảo luận và phân biệt các phương pháp chẩn đoán và điều trị tốt với các phương pháp sai lầm“. Quyển 1 nói về Mạch pháp, trị tắc và tạp luận. Quyển 2 bàn về chẩn trị các chứng bệnh của Nội khoa và Phụ khoa, mà trọng điểm bàn luận về nguyên nhân bệnh, cơ chế bệnh lý và biện chứng. Quyển 3 kiểm tra về ngũ tạng, lục phủ; thập nhị kinh và kì kinh bát mạch. Quyển 4 là các phương thuốc kinh nghiệm đơn giản. Hiện vẫn còn cuốn sách do Thận Dư Đường lưu giữ vào năm Mậu Dần, năm Gia Khánh thứ 23 đời nhà Thanh.
[Y KÍNH]: Sách y tổng hợp, gồm 4 quyển, do Vương Khẳng Đường đời nhà Minh biên soạn, Tưởng Nghi hiệu đính, xuất bản năm 1641. Quyển 1 đến quyển 3 chủ yếu là bàn về Bệnh chứng nội khoa, bên cạnh đó còn bàn luận thêm các chứng Nhãn tật, Hầu tê, Xỉ thống, Khẩu thiệt và Sang dương. Quyển 4 là các bệnh về phụ khoa và nhi khoa. Hiện còn cuốn sách xuất bản thời vua Sùng Trinh đời nhà Minh.
医镜（Yi jing）：综合性医书。4卷。明。王肯堂撰，蒋仪校订。刊于1641年。卷一 ~三以内科病症为主，兼述眼疾、喉痹、齿痛、口舌及疮疡诸症；卷四为妇人、小儿病症。现有明崇祯间刊本。
[Y KÍNH]: Sách y tổng hợp, gồm 4 quyển, do Vương Khẳng Đường đời nhà Minh biên soạn, Tưởng Nghi hiệu đính, xuất bản năm 1641. Quyển 1 đến quyển 3 chủ yếu là bàn về Bệnh chứng nội khoa, bên cạnh đó còn bàn luận thêm các chứng Nhãn tật, Hầu tê, Xỉ thống, Khẩu thiệt và Sang dương. Quyển 4 là các bệnh về phụ khoa và nhi khoa. Hiện còn cuốn sách xuất bản thời vua Sùng Trinh đời nhà Minh
Yi Jing: (Mirror of Medicine) a comprehensive medical work composed of 4 volume, written by Wang Ken- Tang, proofread by Jiang Yi, published in 1641 in the Qing Dynasty, Volumes 1-3th with a foucs on syndromes of the internal diseases, expounding the syndromes of the eye diseases, the inflammation of the throat, gingivitis and aphthous stomatitis, Volume 4th dealing with the prescriptions of syndromes of women and children. There is a printed edition in the years of the Emperor Chong Zhen of the Qing Dynasty.
医贯(Yi guan)：医论著作。6卷。明。赵献可撰于1617年。全书以保养“命门之火”贯串养生、治病及有关疾病的一切问题，故名“医贯”。内容包括中风、伤 寒、瘟病、血证等的证治，以六味地黄丸、八味地黄丸为主要方剂。本书对水火阴阳的辨析较细，是研究命门学说的主要参考书。现有1932年上海中医书局铅印 本。
[Y QUÁN]: Là bộ sách y luận nổi tiếng, gồm 6 cuốn, do Triệu Hiến Khả đời nhà Minh biên soạn năm 1617. Cả bộ sách bảo vệ quan điểm “mệnh môn chi hỏa” xuyên suốt trong dưỡng sinh, trị bệnh và các vấn đề có liên quan đến bệnh tật, nên còn có tên là “Y Quán”. Nội dung bao gồm các chứng trị Trúng phong, Thương hàn, Ôn bệnh, Huyết chứng; lấy Lục vị địa hoàng hoàn và Bát vị địa hoàng hoàn làm phương tễ chủ yếu. Cuốn sách này phân tích tương đối kĩ về thủy hỏa âm dương, là cuốn sách tham khảo chủ yếu trong việc nghiên cứu học thuyết mệnh môn. Hiện tại còn bản in chì do cục sách Trung y Thượng Hải xuất bản năm 1932.
Yi Guan: (thorough knowledge of Medicine) a medical work of symposium on medical topics, consisting of 6 volumes, compiled by Zhao Xian Ke of the Ming Dynasty in the year of 1617. The work discusses the problem of taking good care of the fire from the gate of life, and at the same time, permeated with the problems of the preservation of health, the treatment of various kinds of diseases, including the diagnosis and the treatment of apoplexy, febrile disease, epidemic febrile disease, and blood troubles. Also, the work takes Liu Wei Di Huang Wan anf Ba Wei Di Huang Wan as main decoctions. Since it analises water, fire, Yin and Yang in detail, the book is an important reference book for the study of the theory of lifegate. There is a letterpressed edition printed by Shanghai Chinese Medicine Publishing House in 1932
医原 (Yi yuan)：医论著作。3卷。清。石寿堂撰。刊于1861年。医论20篇，探求疾病本原及治本之法。包括脏腑气血营卫功能，证治大要、伤寒、内、妇、儿各科证治。现有《中国医学大成》本。
[Y NGUYÊN]: Là tác phẩm nổi tiếng về y luận, gồm có 3 quyển, do Thạch Thọ Đường đời nhà Thanh biên soạn, xuất bản năm 1861. Cuốn sách bàn luận về 20 chủ đề, tìm kiếm căn nguyên và pháp điều trị căn bản của bệnh tật, bao gồm có chức năng tạng phủ khí huyết dinh vệ, chứng trị đại yếu, chứng trị trong thương hàn, nội, phụ, nhi khoa… Hiện còn cuốn
Yi Yuan: (Original medicine) a medical work of symposium on 20 topics, consisting of 3 volumes, written by Shi Shou Tang of the Qing Dynasty, published in 1861, with a study on the origin, source and the methods of the treatment for the diseases, including the function of Ying and Wei qi – blood, solid (Zang) and hollow (Fu) organs, the principles of diagnosis and treatment, and the diagnosis and treatment of the febrile and internal diseases and the diseases of women and chidren. There is and edition of Zhong Guo Yi Xu Da Cheng (A Comprehensive Summary of Chinese Medicine).
医心方 (Yi xin fang): 书名。日本。丹波康赖编著。共30卷。此书保留了我国唐以前的大量医药文献，多为《千金》、《外台》所未载。对针灸的论述更详，书中载孔穴主治法、诸家背 输法、针禁法、灸禁法、针例、灸例等。其中引述扁鹊、华佗、龙衔书、僧匡等诸家散佚的针灸文献，甚可宝贵。成书于984年（日永观二年），刊行于1859 年（日安政六年）。现有人民卫生出版社影印本。
[Y TÂM PHƯƠNG]: Là tên bộ sách của Nhật Bản, do Tambano Yasuyori biên soạn. bao gồm 30 cuốn. Bộ sách đã lưu giữ một lượng lớn tài liệu y dược của Trung Quốc trước đời Đường, và đây là những tài liệu mà , chưa đăng tải. Sách này còn trình bày phân tích chi tiết về châm cứu, trong đó có pháp chủ trị của Khổng huyệt, pháp Bối du, pháp Cấm châm, pháp Cấm cứu, các ví dụ điểm hình của châm và cứu. Trong đó viện dẫn cả các tài liệu châm cứu quí giá của các tác giả nổi tiếng đã bị thất lạc như Biển Thước, Hoa Đà, Long Hàm Sách, Tăng Khuông… Bộ sách này hoàn thành năm 984 (năm thứ 2 đời vua Vĩnh Quan của Nhật Bản) nhưng đến năm 1859 (năm thứ 6 đời vua An Chính của Nhật Bản) mới xuất bản. Hiện nay còn bản in chụp của Nhà xuất bản y tế Nhân dân.
Yi Xin Fang: (Ishinpo) a medical work written by Dan Po Kang Lai of Japan consisting of 30 volumes, keeps a lot of medical documents before the Tang Dynasty which are not included in Dian Jin and (The Medical Secrets of an Official), detail the treatise on acupuncture and moxibustion, containing the main treating method of Kong-xue, Bei- shu method, Zhen- jin method, Jiou-jin method, needling records of case, moxibustion were records of cases, some of which were quoted from the miscellaneous documents of various schools on acupuncture moxibustion represented by Bian Que, Hua Tuo, Long Xian- su, Seng Kuang. This valuable book was completed in 984 (in the second year of Yong Guan’ s reign of Japan), published in 1859 (in the sixth year of Nan Zheng’ s reign of Japan). There is a photo – offset Copy be edition published by the people’ s Health Publishing House.
医方考（Yi fang kao）医方著作。4卷。明。吴琨撰。刊于1584年。本书选录历代常用方700余道，分为中风、伤寒、感冒、暑、湿、瘟疫、大头瘟等44类、每类前有短叙，略述选方范畴；方后均附方义解说。现有《中国医学大成》单行本。
[Y PHƯƠNG KHẢO]: Tác phẩm y phương nổi tiếng, bao gồm 4 quyển, do Ngô Côn đời nhà Minh biên soạn, xuất bản năm 1584. Cuốn sách đã chọn lọc 700 con đường dùng thuốc ở các đời khác nhau, phân chia thành 44 loại như: Trúng phong, Thương hàn, Cảm mạo, thử, thấp, ôn dịch, đại đầu ôn..., trước mỗi loại có lời dẫn và lược thuật cách dùng thuốc; sau mỗi phương thuốc đều có phần giải thích ý nghĩa. Hiện còn bản in lẻ
Yi Fang Kao: (Textual Research on Prescriptions) a medical work of the study on prescriptions, consisting of 4 volumes, compiled by Wu Kun, published in 1584, collected more than 700 prescription having been used by the past generations, divided into 44 categories, as wind – stoke syndrome, febrile diseases, common cold, syndrome due to the invasion of pathogenic summer – heat, syndrome due to dampness, epidemic disease, epidemic disease infected with swollen head, with an explanation of the meaning attached after each prescription. There is a separate edition of Zhong Guo Yi Xue Da Cheng (A Comprehensive Summary of Chinese medicine.)
医方论（Yi fang lun）书名。4卷。清。费伯雄撰。刊于1865年。本书系根据《医方集解》的方剂次序，逐方评述。并删去原书名方的主治与注文。现有萃英书局石印本。
[Y PHƯƠNG LUẬN]: Tên một loại sách gồm 4 quyển, do Phí Bá Hùng đời nhà Thanh biên soạn, xuất bản năm 1865. Bộ sách căn cứ vào thứ tự phương tễ từng bước bình và kể, hơn nữa, so với sách cũ bộ sách còn bỏ đi phần chủ trị và chú thích của các danh phương. Hiện tại còn lưu giữ bản in đá của Cục sách Tụy Anh
Yi Fang Lun: (Treatis on Prescriptions) a medical work, written by Fei Bo – xiong of the Qing Dynasty, published in 1865, with discussions on the prescriptions one by one in the order of the book Collection of prescriptions with Notes. But the indications and notes in the orginal book were left out by the author
[Y TRỢ GIÁO]: Là chức vụ của một thầy giáo trong Thái y. Người này chịu trách nhiệm hỗ trợ hoạt động dạy học cho Tiến sĩ y học, cấp bậc quan chức từ Cửu phẩm trở lên.
医助教（Yi zhu jia）太医署教师职称。负责协助医博士的教学活动，官阶从九品上 。
[Y TRỢ GIÁO]: Là chức vụ của một thầy giáo trong Thái y. Người này chịu trách nhiệm hỗ trợ hoạt động dạy học cho Tiến sĩ y học, cấp bậc quan chức từ Cửu phẩm trở lên.
Yi Zhu Jiao (Medical asistant) referring to the titles in the Qing Dynasty for the medical official who was in charge of assisting the medical professor in teaching affairs in the Bureau of Imperical Physicians and whose official rank is above the nineth.
医贯砭（Yi guan bian）医论著作。清。徐大椿撰于1764年。本书是《医贯》所作的书评，采用引录原文，逐段加批的形式，对该书重用温补和忌用攻下的 理论，治则，提出了截然不同的见解。现有清半松斋刊本。
[Y QUÁN BIÊM] : Tác phẩm y luận nổi tiếng, đ?ợc viết bởi Hứa Đ?i Xuân vào đ?i nhà Thanh năm 1764. Cuốn sách thông qua hình thức trích dẫn nguyên văn, đ?a ra những bình luận đ?i với từng đoạn của cuốn <>, đ? cuối cùng đ?a ra quan điểm khác nhau rõ ràng về lý luận và phư?ng pháp điều trị đ?i với quan điểm trọng dụng ôn bổ và kị dùng công hạ của Y quán. Hiện vẫn còn bản in của phòng sách Thanh Bán Tùng
Yi Guan Bian (A Critique on the Keylink of Medicine) a symposium on medical topics, written by Xu Da – Chun in the Qing Dynasty in 1764, designed to make comments on the book Yi Guan (Thorough knowledge of Medicine) by taking quotations from the original text and putting ancommentary on each paragraph, in which the author had his own ideas quite different from the theory of putting stress on the use of warning and recuperating and the theory of prohibiting purgation. There is an edition published by Qing Ban Song study.
医药镜（Yi yao jing）丛书名。刊于1641年。系明。王肯堂《医镜》与明。蒋仪《药镜》2书之合刊本。参见各条。
[Y DƯỢC KÍNH]: Tên một tập sách được xuất bản năm 1641. Tập sách gồm 2 cuốn <> của Vương Khẳng Đường và cuốn của Tưởng Nghi.
Yi Yao Jing (Mirror of Medicak Medicine)a collection, published in 1641, is a one- volume edition of the two books (Yi Jing the of Medicine Mirror) by Wang Ken-tang and (Mirror of Medicine) by Jiang Yi in the MingDynasty, See Yi Jing and Yao Jing.
医略稿（Yi lue gao）书名。67卷。清。蒋宝素撰。刊于1850年。本书为作者所撰《医略》旧稿中的一部分。论述内科疾病67种，偏重于引录名家学说。现有清道光三十年庚戌（1850）镇江快志堂刻本。
[Y LƯỢC CẢO] Tên sách, gồm 67 tập, do Tưởng Bảo Tố biên soạn, xuất bản vào đời nhà Thanh năm 1850. Cuốn sách là một phần trong bản thảo <> cũ mà tác giả đã biên soạn. Tập sách bàn về 67 loại bệnh nội khoa, trong đó chú trọng việc trích dẫn các học thuyết của các danh gia. Hiện vẫn còn bản khắc do Trấn Giang Khoái Chí Đường xuất bản vào năm Canh Tuất 1850 năm thứ 30 đời vua Đạo Quang thời nhà Thanh.
Yi Lue Gao (Assemblage on Medicine)a medical work, consisting of 67 volumes, written by Jiang Baosu, published in 1850, is a part of the mannuscript of (Assemblage on Medicine), expounding and discussing 67 categories of the internal diseases by laying a stress on taking quotation from the doctrines of various schools. There is a block- printed edition by Zhengjiang Kuai Zhi Tang in the year of 1850, the Emperor Dao Guang (30) (Geng Xu) of the Qing Dynasty.
医门补要（Yi men bu yao）综合 性医著。3卷。清。赵漮撰于1883年。上、中2卷为医法补要，论述内、外科等多种病症的症候、治法和方药、下卷为见症实录，记载治案196条，反映了作 者各科的临床经验。全书内容简要，切于实用。赵氏在治法上敢创新，对外科杂证的手术治疗、外治和民间效方都比较重视。书末附载《先哲察生死秘法》等3篇。 现有1959年上海科技出版社铅印本。
[Y MÔN BỔ YẾU] Cuốn sách y tổng hợp nổi tiếng, gồm 3 cuốn, do Triệu Liêm biên soạn năm 1883 đời nhà Thanh. Hai cuốn thượng, trung là Y pháp bổ yếu, bàn luận về chứng hầu, trị pháp, phương dươc của các chứng bệnh thuộc nội và ngoại khoa. Cuốn hạ là cuốn ghi chép lại những triệu chứng thực thấy và phương pháp điều trị 196 trường hợp, điều này đã phản ánh kinh nghiệm lâm sàng trên tất cả các khoa của tác giả. Nội dung cuốn sách cô đọng, thực dụng. Triệu thị có nhiều sáng tạo về mặt trị pháp, ông luôn coi trọng phẫu thuật trị liệu trong tạp chứng ngoại khoa và hiệu quả điều trị của ngoại trị cũng như các bài thuốc dân gian. Cuốn sách còn chưa ghi kèm 3 phần . Hiện vẫn còn bản in chì của nhà xuất bản khoa học Thượng Hải xuất bản năm 1959.
Yi Men Bu Yao (Supplement of the Medical Works) a comprehensive medical work composed of 3 volumes, written by Zhao Lian of the Qing Dynasty in 1883, Volume 1 and Volume 2 dealing with the supplement to the methods of medical treatment, expounding on the syndromes of various kinds of the internal and external diseases, the methods of treatment, and the prescriptions and the drugs, the last volume with the records of cases in which the author listed 196 proved case records which reflected his rich clinical experience in various branches of diseases. The content of the methods of treatment, paying attention to the operative and external treatment for various external diseases and folk remedies. To the end of the book are appended three articles including Cha Sheng Si Mi Fa. There is a letterpress printed detion published by Shanghai Science and Technology Press in 1959.
PGS.TS. Nguyễn Minh Hà - Ths Đăng Thị An Vân